ΣΑΦΗΣ ΑΣΑΦΕΙΑ

Κατήφεια στην κυβέρνηση, χαρά στο ΠΑΣΟΚ, ικανοποίηση στο ΚΚΕ, ανεβασμένα ποσοστά στο ΛΑΟΣ, πτώση και προβληματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, ο πρώτος ευρωβουλευτής των Πράσινων Οικολόγων. Λίγο-πολύ, όλοι ακούσαμε ή διαβάσαμε τα πρώτα συμπεράσματα από τις ευρωεκλογές της 8ης Ιουνίου. Και φυσικά μεγάλος νικητής η αποχή, η οποία έφτασε το 47%. Ποιο όμως είναι το βαθύτερο πολιτικό συμπέρασμα των εκλογών; Οι επακόλουθες πολιτικές αναλύσεις «φώτισαν» το μυαλό των ψηφοφόρων, ώστε να συνειδητοποιήσουν αν ψήφισαν το σωστό ή αν έκαναν καλά που δεν ψήφισαν καθόλου; Ποια είναι η επόμενη μέρα του πολιτικού συστήματος;
Ένα είδος ασάφειας, θα μπορούσαμε να πούμε, είναι χαρακτηριστικό της επόμενης –αλλά και της προηγούμενης- μέρας των εκλογών. Ασάφειας πολιτικών θέσεων, ασάφειας ψηφοφόρων. Η ασάφεια των δεύτερων φάνηκε από την αποχή και ίσως, είναι αποτέλεσμα της ασάφειας των πρώτων. Τι εννοούμε; Πολιτικές θεωρίες, υποστηρίζουν πως τα κόμματα σπάνια αποδέχονται σαν έναν διεκδικητή για την ηγεσία, του οποίου οι πολιτικές πράξεις είναι σαφείς. Πρόκειται δηλαδή για μια στρατηγική του πολιτικού πράττειν. Μια ενδεχόμενη σαφήνεια φέρνει συνήθως την ήττα γιατί αποξενώνει δυνάμει τους ψηφοφόρους που δεν συμφωνούν με τις θέσεις του συγκεκριμένου υποψηφίου. Οι συντριπτικές ήττες του Barry Goldwater το 1964 και του George McGovern το 1972 αποτελούν κλασσικά παραδείγματα. Η ασάφεια, με άλλα λόγια, αυξάνει τη γοητεία ενός υποψηφίου, και είναι η γοητεία και όχι η ιδεολογία που καθιστά έναν ηγέτη χρήσιμο για το κόμμα. Οι ηγέτες είναι περισσότερο αποτελεσματικοί, όταν μπορούν να αντιπροσωπεύσουν οποιοδήποτε νόημα θέλουν να δουν σε αυτούς οι ψηφοφόροι.
Για χάρη της γοητείας, της πειθούς, της διπλωματίας ή της υποκρισίας για πολλούς, οι περισσότεροι εκ των υποψηφίων, είναι ασαφείς. Προσχεδιασμένα ασαφείς. Σίγουρα, οι πολιτικές θέσεις των κομμάτων κάπου θα είναι διατυπωμένες, και κάποιος θα μπορούσε να πει πως, αν θέλεις να θεωρείσαι εγγράμματος και ώριμος πολίτης, ψάξε να τις βρεις και, όταν αποφασίσεις ποια σου ταιριάζει, πήγαινε ψήφισε. Η πλειοψηφία, όμως, των Ελλήνων είναι ηλικιωμένοι «ρομαντικοί» που ψηφίζουν ό, τι ψήφιζαν πριν 40 χρόνια. Είναι νέοι μη πολιτικοποιημένοι που θέλουν τη «σαφήνεια» μπροστά στα μάτια τους, είτε επειδή βαριούνται να την ψάξουν είτε επειδή πιστεύουν ότι κάποιος οφείλει να τους την δείξει. Είναι μεσήλικες που, προτιμούν να περάσουν το τριήμερο στο εξοχικό τους στην Κινέττα, όπου ξεκουράζονται, παρά να ψηφίσουν κάτι «ασαφές». Γι’ αυτό και η αποχή ίσως είναι πολιτική πράξη. Μια σαφής πράξη στην ασάφεια των «δήθεν».

ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Υπάρχουν κάποια θέματα που διαχρονικά υπόκεινται σε συγκεκριμένες ερωτήσεις. Αρκετά δημοφιλές τον τελευταίο καιρό, είναι το ερώτημα : Ποια είναι τα όρια της/του…; Ποια είναι τα όρια της σάτιρας; (βλέπε Λαζόπουλο.) Ποια είναι τα όρια της ιδιοκτησίας της εκκλησίας; (βλέπε Βατοπέδιο.) Ποια είναι τα όρια της διαφθοράς; Και ούτω καθεξής…
Ένα από τα πιο πολύπλοκα ερωτήματα τέτοιου ίδιους καθίσταται το ποια είναι τα όρια της ελευθερίας του λόγου. Θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Τα όρια του όμως μπορούν να περιορισθούν, και αν ναι, τότε αυτό είναι κατακριτέο;
Η ελευθερία του λόγου και γενικότερα, της έκφρασης μπορεί να «χωθεί» σε πολλά λημέρια. Το να γράφεις συνθήματα στους τοίχους, το να καις μια σημαία ή, όπως πρόσφατα έγινε από κάποιον αστυνομικό, το Κοράνι, το να βγαίνεις γυμνόστηθη στο μπαλκόνι σου, ή έστω το να βρίζεις τον ταξιτζή που σταματάει στη μέση του δρόμου για να πάρει πελάτη, είναι μορφές- ίσως ακραίες- έκφρασης (λόγου). Κάποιες από αυτές, νομικά τουλάχιστον, είναι παράνομες. Αλλά, αν το καλοσκεφτείς, έχει μεγάλη διαφορά το να πεις στον ταξιτζή «Γαμώ τον Χ…. σου» από το να πάρεις τη Βίβλο και να την πετάξεις μπροστά του; Ποιος, λοιπόν, είναι αυτός που οριοθετεί την ελευθερία του λόγου; Πόσο υποκριτικό είναι να καταγγέλλεις ορισμένες μορφές, και άλλες απλά να τις αγνοείς; Από την άλλη μεριά όμως, αν η λογοκρισία εκλείψει, δεν θα ήταν παράλογο να διανοηθούμε πως, η κατάσταση μπορεί να «ξεφύγει» επικίνδυνα.
Στο μυαλό μπορεί να έρχεται κάλλιστα η περίφημη φράση « Τα όρια της ελευθερίας σου, σταματάνε εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου.» Κάποια άλλα λόγια είναι λιγότερο γνωστά, αλλά περισσότερο πετυχημένα. Τα παραθέτουμε γιατί, ένα τέτοιο πολύπλευρο θέμα όπως τα όρια της ελευθερίας του λόγου, μόνο πολύπλευρα μπορεί να το προσεγγίσει κανείς…:
«Η λογοκρισία δείχνει την έλλειψη αυτοπεποίθησης μιας κοινωνίας.» Potter Stewart
«Οι άνθρωποι απαιτούν ελευθερία λόγου για να αναπληρώσουν την ελευθερία σκέψης, την οποία αποφεύγουν.» Soren Aabye Kierkegaard
«Το Σύνταγμα φτιάχτηκε για να προστατεύσει τις απόψεις που προσβάλλουν. Τις άλλες, έτσι κι αλλιώς, κανείς δεν προσπάθησε ποτέ να τις λογοκρίνει…» Mike Godwin
Και η συζήτηση συνεχίζεται….